Αξίες, Θεσμοί και Κρίση Αξιών

Οι «αξίες» είναι το σύνολο των ιδιοτήτων, οι οποίες εκφράζουν τη σπουδαιότητα ενός αγαθού, προσώπου ή πράγματος. Παράλληλα, καθορίζουν τον τρόπο ζωής και σκέψης των ανθρώπων και συνδέονται άμεσα με τα πολιτιστικά στοιχεία μίας κοινωνίας. Ταξινομούνται σε καθολικές (π.χ. εθνική υπερηφάνεια) και προσωπικές αξίες (π.χ. εντιμότητα). Το περιεχόμενο των αξιών ποικίλει από κοινωνία σε κοινωνία, ωστόσο οι κυριότερες κοινές αξίες που εντοπίζονται είναι οι ηθικές, οι ψυχικές, οι πνευματικές, οι κοινωνικές, οι πολιτικές, οι εθνικές, οι αισθητικές, πολιτιστικές και φυσικές. Οι αξίες προσφέρουν ποικίλα οφέλη για το άτομο, όπως είναι η διαμόρφωση του χαρακτήρα του, ο παραμερισμός των παθών και των αδυναμιών του, η καλλιέργεια θέλησης και επιμονής κ.ά.

Από την άλλη πλευρά, οι «θεσμοί» είναι οι σταθερές κοινωνικές διαδικασίες, με τις οποίες η κοινωνία επιχειρεί την επίλυση των προβλημάτων της. Το βασικό γνώρισμα του θεσμού είναι οι παγιωμένοι τρόποι συμπεριφοράς του ατόμου ή του συνόλου, δηλαδή το στοιχείο της σταθερότητας των τρόπων δράσης και ενέργειας. Οι πιο σημαντικοί θεσμοί είναι οι οικογενειακοί, οι εκπαιδευτικοί, οι οικονομικοί, οι πολιτικοί και οι θρησκευτικοί. Οι θεσμοί είναι καίριας σημασίας για την κοινωνία, καθώς μέσω αυτών η κοινωνία οργανώνεται, εξασφαλίζεται η διάρκεια και η συνέχειά της στο χρόνο και τα άτομα μαθαίνουν τις αξίες, τους κανόνες και τους ρόλους τους μέσα σε αυτήν.

Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή παρατηρείται κρίση των θεσμών και των αξιών. Οι ραγδαίες εξελίξεις στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας έχουν προκαλέσει σημαντικά κοινωνικά προβλήματα, όπως είναι η έκρηξη της ανεργίας και η όξυνση του ανταγωνισμού. Ο ανθρώπινος ψυχισμός έχει αλλοιωθεί, αφού ο σύγχρονος άνθρωπος έχει μετατραπεί σε αλαζόνα, υπερόπτη, εγωιστή και άπληστο, εξαιτίας του υλιστικού τρόπου ζωής. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η ευθύνη που φέρουν οι φορείς κοινωνικοποίησης, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από αδιαφορία για την  ορθή διαπαιδαγώγηση των νέων.

Επομένως, κρίνεται αναγκαίο να διαφυλαχθούν οι αξίες με την κατάλληλη συμβολή τόσο των ίδιων των ατόμων όσο και του κράτους. Αρχικά, το άτομο, οφείλει να αναπτύξει την αυτογνωσία του και να κάνει συνεχώς αυτοκριτική, αποβάλλοντας παράλληλα τον ωφελιμισμό. Επιπλέον, οι γονείς και το σχολείο, ως βασικοί παιδαγωγοί των νέων, πρέπει να μεταγγίζουν τις απαραίτητες αξίες και να αποτελούν ιδανικά πρότυπα αναπτύσσοντας την κοινωνική, πολιτική και εθνική συνείδηση των νέων μέσα από την ανθρωπιστική παιδεία. Τέλος, το κράτος πρέπει να στοχεύει στην καθολική εφαρμογή της δημοκρατίας, αφού η ηθική απαιτεί έναν χώρο ελευθερίας και όχι καταναγκασμού.

Το μάθημα ανήκει στο Πρόγραμμα του Νοεμβρίου. Μπορείτε να δείτε τα υπόλοιπα Θέματα του ίδιου μήνα εδώ

Για να αποκτήσετε πρόσβαση στο Μάθημα, μπορείτε να αγοράσετε μια μηνιαία ή ετήσια συνδρομή εδώ 

Παρακολουθήστε ένα σύντομο βίντεο του μαθήματος δωρεάν στο κανάλι μας στο YouTube:  https://youtu.be/cr_8b042hgA?si=P5iV0HbeAYb7SQay