Πολιτική Σάτιρα

Η πολιτική σάτιρα αρχίζει εκεί που τελειώνει η υπομονή των ανθρώπων για τα κακώς κείμενα που παρατηρούν γύρω τους, χωρίς να διαθέτουν άλλα μέσα για να αντιδράσουν. Η έξαρση του είδους συχνά λειτουργεί ως προπομπός λαϊκών εξεγέρσεων ή επαναστάσεων. Μάλιστα αυτή η ιδιαίτερη μορφή χιούμορ διαδραματίζει βαρυσήμαντο ρόλο στην εξέλιξη της κοινωνίας, ήδη από την αρχαιότητα. Πολύ σημαντικά πρόσωπα της ποίησης, της πεζογραφίας και του θεάτρου αφιερώθηκαν αποκλειστικά στη σάτιρα (Αριστοφάνης, Θερβάντες, Μολιέρος), ενώ σατιρικές εκλάμψεις παρατηρούνται σε έργα επικά ή δραματικά (Όμηρος, Σαίξπηρ).

Βασική προϋπόθεση επιτυχίας της πολιτικής σάτιρας είναι να χρησιμοποιεί δεδομένα γνωστά και στους δύο «συμβαλλόμενους», δηλαδή στον εμπνευστή της και το κοινό. Τα μέσα που χρησιμοποιεί η σάτιρα για να «επιτεθεί» είναι η εικόνα, οι συμπεριφορές και ο λόγος. Ιδιαιτέρως στη μορφή του λόγου, είτε προφορικού ή γραπτού, η σάτιρα πάντα χρησιμοποιεί την ειρωνεία. Ο σατιρικός λόγος χρησιμοποιεί συνήθως τα δυνατά στοιχεία του αντιπάλου, με τέτοιο τρόπο, ώστε να παρουσιάζονται ως «αδυναμίες».

Η διακωμώδηση της επικαιρότητας ασκείται με διάφορους τρόπους: μέσω εκπομπών στην τηλεόραση, στη θέατρο (επιθεωρήσεις), στον Τύπο (γελοιογραφίες), στο Διαδίκτυο, ακόμα και στους τοίχους (συνθήματα, αφίσες). Όπως όλες οι εκδηλώσεις της ζωής του ανθρώπου έρχονται σε επαφή με τον Τύπο και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έτσι συμβαίνει και με την Τέχνη και, ειδικότερα με τη σάτιρα. Η τεχνολογική ανάπτυξη έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του Τύπου και ως εκ τούτο τον πολλαπλασιασμό των κινδύνων που διατρέχει η προσωπικότητα και η ιδιωτική ζωή του ανθρώπου. Ως συνέπεια πολλές φορές δημιουργείται πεδίο έντασης μεταξύ του δικαιώματος της προσωπικότητας και της ελευθερίας του Τύπου.

Γίνεται λοιπόν κατανοητό ότι, εάν η σάτιρα θέλει να οδηγήσει σε κοινωνικοπολιτικές βελτιώσεις, χρειάζεται να είναι εποικοδομητική, διαφορετικά καταλήγει κακόβουλη κριτική που οδηγεί σε προκλητική και προσβλητική συμπεριφορά σε βάρος άλλων.

Το μάθημα ανήκει στο Πρόγραμμα του Νοεμβρίου. Μπορείτε να δείτε τα υπόλοιπα Θέματα του ίδιου μήνα εδώ

Για να αποκτήσετε πρόσβαση στο Μάθημα, μπορείτε να αγοράσετε μια μηνιαία ή ετήσια συνδρομή εδώ