Κριτική και Αυτογνωσία

Κριτική και Αυτογνωσία | Έκθεση Β’ Λυκείου

Κριτική ονομάζεται η διατύπωση αιτιολογημένης κρίσης για την αξία ή απαξία μίας πράξης, ενός προσώπου, μίας θεωρίας, μίας άποψης ή οτιδήποτε άλλου μπορεί να ενδιαφέρει έναν άνθρωπο. Κριτική είναι η διανοητική ικανότητα του ατόμου να επεξεργάζεται ορθολογικά τα δεδομένα.

Αυτοκριτική είναι η διαδικασία αυτοελέγχου, κατά την οποία επιχειρείται η αποτίμηση πράξεων, συμπεριφορών και επιλογών. Μέσω αυτής ο άνθρωπος θέτει υπό έλεγχο τον ίδιο του τον εαυτό με στόχο να διαπιστώσει κατά πόσο η προσωπικότητά του, οι δράσεις του και η ταυτότητά του βρίσκονται σε αρμονία με τις προσωπικές του επιθυμίες και επιδιώξεις.

Αυτογνωσία ονομάζεται η γνώση του ανθρώπου σχετικά με τις σωματικές, ψυχικές και πνευματικές ικανότητες που διαθέτει, ώστε ανάλογα με αυτές να ρυθμίζει τη σκέψη, τις πράξεις και τη συμπεριφορά του.

Ως προς την ποιότητά της η κριτική μπορεί να είναι θετική (έπαινος) και αρνητική (επίκριση). Επιπλέον, ως προς τις προθέσεις της διακρίνεται σε γόνιμη κριτική (καλοπροαίρετη) και άγονη κριτική (κακοπροαίρετη). Σκοπός της είναι η εύρεση της αλήθειας, η επισήμανση του ορθού και η διάκρισή του από το εσφαλμένο.

Η εποικοδομητική κριτική προστατεύει το άτομο από τις προκαταλήψεις και το δογματισμό και απελευθερώνει το πνεύμα του. Βοηθάει τον κρινόμενο να αντιληφθεί και να κατανοήσει τα λάθη του, τις αδυναμίες του, τα ελαττώματά του ώστε να τα διορθώσει. Στο ίδιο πλαίσιο συντελεί στην πρόοδο και την ανανέωση της κοινωνίας μέσα από τον εντοπισμό και τον έλεγχο αναχρονιστικών αντιλήψεων ή αρνητικών φαινομένων.

Στις μέρες μας, ωστόσο, ο σύγχρονος άνθρωπος ενδιαφέρεται σχεδόν αποκλειστικά να αποκτήσει υλικά αγαθά και ανέσεις, τα οποία ταυτίζει με την ευτυχία, ενώ οποιαδήποτε πνευματική ασχολία θεωρείται περιττή και άσκοπη. Η σύγχρονη παιδεία, προωθεί την παθητική πρόσληψη και απομνημόνευση γνώσεων, διαμορφώνοντας άτομα που δέχονται παθητικά πληροφορίες και απόψεις άλλων, χωρίς να καλλιεργούν την κριτική τους σκέψη.

Επιπλέον, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη και δεν αφήνουν περιθώριο για ουσιαστική επεξεργασία των πληροφοριών. Όταν υπάρχει άγονη κριτική δεν προωθείται η αναζήτηση της αλήθειας και έρευνας και έτσι το άτομο παρασύρεται από δογματισμούς. Με την άγονη κριτική το άτομο που κρίνεται μπορεί να οδηγηθεί σε δυσχερή ψυχολογική κατάσταση και να μειωθεί η αυτοπεποίθησή του.

Επομένως, είναι αναγκαίο να ενισχυθεί η κριτική αντίληψη, καθώς αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση γόνιμης κριτικής. Οι φορείς αγωγής οφείλουν να καλλιεργούν την ικανότητα των νέων να κρίνουν ορθά, να προωθούν τον προβληματισμό και τον διάλογο. Τέλος, εκτός της ατομικής προσπάθειας, ιδιαίτερα σημαντική είναι η συμβολή των πνευματικών ανθρώπων, ώστε ασκώντας οι ίδιοι γόνιμη κριτική, να διαφωτίζουν το κοινό και να λειτουργούν ως πρότυπα κριτικής σκέψης και αντιμετώπισης των πραγμάτων.

Διευκρινήσεις:

Για να αποκτήσετε πρόσβαση στο Μάθημα, μπορείτε να το αγοράσετε μεμονωμένα

ή με συνδυασμό με άλλα μαθήματα. Δείτε τα Πλάνα Συνδρομών εδώ 

👉 Ανακάλυψε το πιο ολοκληρωμένο online πρόγραμμα για τη Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία!

Με την πλατφόρμα του ekthesi-ekfrasi.gr, μπορείς:
✅ Να έχεις πρόσβαση σε ένα οργανωμένο πρόγραμμα σπουδών, βασισμένο στις εκπαιδευτικές απαιτήσεις του Λυκείου.
✅ Να μελετάς μέσα από πλούσιο εκπαιδευτικό υλικό, διαθέσιμο 24/7 από οποιαδήποτε συσκευή (laptop, tablet, κινητό).
✅ Να κατεβάζεις σημειώσεις, pdf, να παρακολουθείς video και διαδραστικές παρουσιάσεις για να κατανοήσεις σε βάθος κάθε θεματική ενότητα.
✅ Να εξασκείσαι με στοχευμένες ασκήσεις και διαγωνίσματα που θα σε προετοιμάσουν για τις εξετάσεις.
✅ Να λαμβάνεις εξατομικευμένη ανατροφοδότηση και υποστήριξη για τις εργασίες και τις απαντήσεις σου.

📲 Βρες μας στα social media:
🔹 Facebook
🔹 Instagram
🔹 YouTube
🔹 TikTok

📧 Επικοινωνία: info@ekthesi-ekfrasi.gr
©  Ελευθέριος Τζουμέρκας | 2025-2026