Συγκείμενο και Περικείμενο | Μάθημα 19

• Καθηγητής: Ελευθέριος Τζουμέρκας
• Μαθήματα: 1
• Duration: 52 weeks

Στο 19ο Μάθημα θα διδαχθείτε το συγκείμενο και το περικείμενο, ως δύο πηγές άντλησης πληροφοριών ενός λογοτεχνικού κειμένου.

Συγκείμενο και Περικείμενο | Νεοελληνική Λογοτεχνία Λυκείου

Περιγραφή και Στόχοι Μαθήματος

Το μάθημα στοχεύει στην προετοιμασία των μαθητών/τριών, ώστε να αναγνωρίζουν πως λειτουργεί το συγκείμενο και το περικείμενο σε ένα λογοτεχνικό κείμενο. Μέσα από την ανάλυση λογοτεχνικών έργων, οι μαθητές θα κατανοήσουν πώς τα γλωσσικά και εξωγλωσσικά στοιχεία επηρεάζουν την ερμηνεία και την πρόσληψη ενός κειμένου.

Έννοια και σημασία του συγκειμένου και του περικειμένου
Το συγκείμενο (context) αναφέρεται στο σύνολο των γλωσσικών στοιχείων που περιβάλλουν μια λέξη, φράση ή πρόταση μέσα στο ίδιο το κείμενο, καθορίζοντας το νόημά τους. Το περικείμενο (co-text), αντίθετα, αφορά το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο παράγεται και ερμηνεύεται ένα κείμενο, περιλαμβάνοντας ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές παραμέτρους.

Στοιχεία του συγκειμένου και η επίδρασή τους στην ερμηνεία

• Γλωσσικό πλαίσιο: Ο τρόπος με τον οποίο οι λέξεις αποκτούν νόημα μέσα στο συνολικό ύφος και δομή του κειμένου.
• Υφολογικές επιλογές: Η χρήση συγκεκριμένων εκφραστικών μέσων και λογοτεχνικών τεχνικών επηρεάζει την πρόσληψη του κειμένου.
• Διακειμενικότητα: Η σχέση του κειμένου με άλλα κείμενα, που μπορεί να επηρεάζει την ερμηνεία του.

Η σημασία του περικειμένου στην πρόσληψη του κειμένου

• Ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο: Ο χρόνος συγγραφής, τα κοινωνικά ρεύματα και οι πολιτισμικές συνθήκες επηρεάζουν το συγκείμενο, το περιεχόμενο και το ύφος ενός έργου.
• Προσωπικό και βιωματικό πλαίσιο του αναγνώστη: Οι εμπειρίες, οι γνώσεις και οι πεποιθήσεις του κάθε αναγνώστη διαμορφώνουν διαφορετικές ερμηνείες του ίδιου κειμένου.
• Συγγραφική πρόθεση: Το περικείμενο περιλαμβάνει και τις προθέσεις του συγγραφέα, οι οποίες μπορεί να αποκαλύπτονται μέσα από βιογραφικά ή ιστορικά στοιχεία.

Εφαρμογή στην ανάλυση λογοτεχνικών κειμένων
Μέσα από την εξέταση ποιητικών και πεζογραφικών κειμένων, οι μαθητές θα εξασκηθούν να αναγνωρίζουν το συγκείμενο, ώστε να αποκτήσουν μια πληρέστερη κατανόηση των λογοτεχνικών κειμένων. Θα αναπτύξουν επίσης την κριτική τους ικανότητα, κατανοώντας ότι η ερμηνεία ενός κειμένου δεν είναι απόλυτη, αλλά διαμορφώνεται από πολλαπλές παραμέτρους.

Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, οι μαθητές/τριες θα είναι σε θέση να εντοπίζουν το συγκείμενο και το περικείμενο, να αναλύουν την επίδρασή τους στην ερμηνεία ενός λογοτεχνικού έργου και να διαμορφώνουν τεκμηριωμένες αναγνωστικές προσεγγίσεις.

Το μάθημα απευθύνεται:

• Σε μαθητές/τριες της Α’, Β’ και Γ’ Λυκείου που επιθυμούν να εμβαθύνουν στις γνώσεις τους στη θεωρία της Nεοελληνικής Γλώσσας και να προετοιμαστούν επαρκώς για τη συμμετοχή τους στις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
• Σε εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό, ψυχολόγους, καθώς και άλλους ειδικούς που εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• Σε φοιτητές, οι οποίοι καλούνται να συντάξουν κείμενα στα πλαίσια των εργασιών τους.
• Σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο για τη συγκεκριμένη θεματική ενότητα της θεωρίας.

Μεθοδολογία εκπαίδευσης:

Το μάθημα διαμορφώνεται ως μια σύγχρονη εκπαιδευτική εμπειρία, αξιοποιώντας τη διαδραστική μάθηση και την ασύγχρονη εκπαίδευση μέσω της πλατφόρμας e-learning του ekthesi-ekfrasi.gr. Οι μαθητές έχουν πρόσβαση σε πλούσιο, οργανωμένο και συνεχώς ανανεωμένο εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο τους βοηθά να αναπτύξουν τις γλωσσικές και εκφραστικές τους δεξιότητες.

Το εκπαιδευτικό περιεχόμενο περιλαμβάνει:
✔ Θεωρία και μεθοδολογία για την περίληψη, τη θεωρία Γλώσσας και Λογοτεχνίας, την παραγωγή λόγου και την ανάλυση των θεματικών κύκλων του Λυκείου.
✔ Διαδραστικές ασκήσεις και δραστηριότητες, που επιτρέπουν την εφαρμογή της γνώσης στην πράξη.
✔ Ασκήσεις και διαγωνίσματα προσομοίωσης, για προετοιμασία των μαθητών/τριών στις εξετάσεις.
✔ Αξιολογήση και ανατροφοδότηση, ώστε οι μαθητές να βελτιώνονται συνεχώς, εφόσον έχει επιλεχθει ένα πλάνο συνδρομής με Αξιολόγηση.

Η ασύγχρονη πρόσβαση προσφέρει απόλυτη ευελιξία, επιτρέποντας στους μαθητές να μελετούν με τον δικό τους ρυθμό, ενώ η συνεχής ενημέρωση του υλικού διασφαλίζει ότι ακολουθούν τις πιο πρόσφατες εκπαιδευτικές απαιτήσεις. Με αυτό τον τρόπο, το μάθημα προσφέρει μια ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη μαθησιακή εμπειρία, βοηθώντας τους μαθητές να κατακτήσουν ουσιαστικά τη Νεοελληνική Γλώσσα και να ανταποκριθούν με επιτυχία στις σχολικές και εξεταστικές τους ανάγκες.